امور حسبی؛ غایب مفقود الاثر دکتر سید مرتضی قاسم زاده

غايب مفقودالاثر يكى از عنوان‌هاى مهم و اصلى در امور حسبى است. وضع حقوقى غايب ازجمله تكليف نگهدارى اموال و اداره امور مالى، تأديه نفقه افراد واجب‌النفقه، ولايت و حضانت كودكان، دوام يا انحلال رابطه زوجيت مسائل فراوانى را دربردارد و سؤالات جديدى برمى‌انگيزد. آيا به محض غيبت كسى مى‌توان اموال او را بين وارثان تقسيم كرد؟ يا بايد از آنها نگهدارى كرد؟ چه كسانى در اين باره حق و تكليف دارند؟ هرگاه غايب نماينده قانونى يا نماينده منصوب نداشته باشد چگونه بايد عمل كرد؟ همسر يا همسران غايب تا كى بايد منتظر بمانند؟ نفقه آنان از چه محلى تأمين مى‌شود؟ اگر همسر غايب بخواهد طلاق بگيرد چگونه بايد اقدام كند؟ به چه مرجعى رجوع نمايد؟ آيا حكم موت فرضى سبب انحلال نكاح مى‌شود و زوجه غايب مى‌تواند پس از صدور حكم عدهّ نگاه دارد و بدون اجراى صيغه طلاق، با ديگرى ازدواج كند يا اينكه حكم موت فرضى موجب انحلال نكاح نمى‌شود و در امور مالى اثر مى‌گذارد؟ هر يك از اين سؤالات و همچنين مسائل مهم و گوناگون ديگر رئوس مطالب و عنوان‌هايى هستند كه در اين كتاب درباره آنها سخن گفته مى‌شود.

پيش از طرح مباحث اصلى و تبيين ساختار اساسى كتاب لازم است پاره‌اى از اصطلاحات و واژه‌هاى اختصاصى توضيح داده شود و به اختصار درباره تمييز قانون حاكم و دادگاه صالح سخن گفته شود، بدين منظور در فصل يكم (كليات) به اين مباحث پرداخته مى‌شود. در فصل دوم وضع حقوقى غايب پيش از صدور حكم موت فرضى و آثار مالى غيبت و در فصل سوم حكم موت فرضى و آثار آن مورد مطالعه قرار مى‌گيرد. فصل چهارم كتاب به دو مبحث مهم آثار مالى غيبت در امور غيرمالى و رابطه زوجيب غايب اختصاص يافته است. نزديكى اين دو مبحث و قرار گرفتن آنها در يك فصل از آن جهت است كه بحث محورى نكاح جنبه‌ى غيرمالى دارد و پاره‌اى از آثار مالى آن به منظور تسهيل مطالعه و دسترسى به مطالب در همين فصل جاى گرفته است.